حُسن و عیب حَسَن

اشاره: متن زیر به بهانه مرگ حسن حاتمی، شاعر، نویسنده و مبارز کازرونی بر اساس اسناد مکتوب و شفاهی ـ از جمله مصاحبه‌ی نویسنده با وی ـ نگاشته شده است.

***

حسن حاتمی فرزند جواد در فروردین 1313 در محله چاه‌آبی کازرون متولد شد. تحصیلات ابتدایی و غالب تحصیلات دبیرستانی خود را در کازرون گذراند. سپس به شیراز رفته، در آنجا دوره‌ی ضمیمه‌ی دانشسرای مقدماتی را نیز گذراند. پس از آن به کازرون برگشت و از سال 1337 به عنوان معلم در دبیرستان‌های این شهر مشغول به تدریس شد.

حاتمی از نوجوانی به شعر و شاعری علاقه داشت و از همان ایام، اشعار خود را برای برخی نشریات ارسال می‌کرد. او در کنار شعر به تحقیق در فرهنگ عامه نیز علاقه یافت و اولین مقاله خود با عنوان «گردو پر یا پیک» درباره یکی از بازی های محلی کازرون را در سال 1334 در حالی که دانش آموزی دبیرستانی بود در مجله فروغ اندیشه شیراز منتشر کرد. وی همچنین با برخی از رادیوهای فارسی زبان در خارج از کشور از جمله رادیو دهلی ارتباط و همکاری داشت.

حاتمی از نظر سیاسی و اجتماعی نیز شخصیتی فعال و اثرگذار بود. او در سال‌های پایانی دهه‌ی 20 فعالیت سیاسی خود را در جبهه‌ی ملی به عنوان نماینده‌ی دانش‌آموزان و در سازمان جوانان حزب ایران آغاز کرد و پس از کودتای 28 مرداد 1332 به مدت کوتاهی بازداشت شد.

پیشوای کازرون

مقاله‌ی پیش‌رو، پیش از این در بهمن ماه 1392 در دفتر سوم «پژوهش‌نامه‌ی انقلاب اسلامی ایران» منتشر شده است.

 

پیش از مطالعه‌ی این متن تذکر چند نکته را لازم می‌دانم.

 

1. این مقاله تنها بر اساس اسناد منتشر شده‌ی ساواک درباره‌ی شخصیت سیداحمد پیشوا نگاشته شده است.

2. علاوه بر این، مجموعه‌ی عظیمی از اسناد مبارزاتی شخصیت مورد بحث (حدود هزار سند) به دست آمده که مراحل آماده‌سازی خود برای انتشار به صورت کتابی مستقل را طی می‌کند.

3. در این مقاله به‌جز در مورد مراجع معظم تقلید از بکارگیری القاب و عناوین خودداری شده است.

4. منابع و مأخذ این مقاله را می‌توانید در پژوهش‌نامه‌ی مذکور بخوانید.

زندگینامه‌ی سیدمحمد نبوی‌زاده

سیدمحمد نبوی‌زاده فرزند محمدکاظم در سال 1304 شمسی در کازرون متولد شد.

وی تحصیلات علوم دینی خود را در سال 1323 شمسی نزد برخی از علمای شهر از جمله شیخ لطف‌الله توکلی آغاز کرد. سپس در سال 1324 به شیراز مهاجرت کرده و از دروس آیت‌الله بهاء‌الدین محلاتی استفاده کرد. پس از آن در سال 1330 عازم نجف اشرف شده و از محضر علمای آن دیار بهره برد.

او پس از سه سال اقامت در نجف در سال 1333 برای ازدواج به کازرون برگشت و پس از آن مجدداً در همان سال عازم نجف گردید و به مدت هفت سال دیگر در نجف ماند و در آنجا از دروس مراجع وقت آن زمان از جمله حضرات آیات مرعشی، خویی، عبدالاعلی موسوی سبزواری و شاهرودی بهره برد. وی در سال 1340 به کازرون برگشت. او در کازرون به کار تبلیغ و تدریس علوم و معارف دینی پرداخت.

بزرگ بنیادی و اسدالله ایمانی از جمله مهم‌ترین شاگردان وی بودند. او در مساجدی چون سید ابراهیم و گنج‌آباد اقامه‌ی جماعت و منبر داشت.

مهندس رجبعلی طاهری

مهندس رجبعلی طاهری فرزند محمود در تاریخ 29 شهریور 1315 در شهر کازرون متولد شد و پس از گذراندن تحصیلات ابتدایی برای ادامه‌ی تحصیلات به شیراز رفت. وی ضمن اشتغال به کسب و کار، تحصیلات متوسطه را در شیراز به پایان رساند. طاهری مبارزات انقلابی خود را از سال 1329 همزمان با اعدام انقلابی رزم‌آرا به دست فداییان اسلام با پخش تراکت «صنعت نفت باید در سراسر ایران ملی شود» آغاز کرد و در سال 1330 در قیام و تظاهرات 30 تیر علیه دولت قوام‌السلطنه و در حمایت از مصدق نقش فعالی داشت. او در زمستان سال 1332 پس از کودتای 28 مرداد به علت پخش تراکت علیه حکومت زاهدی بازداشت شد. وی همچنین در تاریخ 30 تیر 1333 به علت چاپ و پخش اعلامیه علیه رژیم شاه و دولت زاهدی و قرارداد استعماری کنسرسیوم و پیمان ننگین بغداد و خیانت‌های حزب توده بازداشت و به مدت 70 روز زندانی گردید.

طاهری پس از اخذ دیپلم ریاضی از دبیرستان شاپور شیراز در سال 1335 به دانشکده‌ی فنی دانشگاه تهران راه یافت و تحصیلات خود را در رشته مهندسی راه و ساختمان شروع کرد. وی در دوران دانشجویی فصل جدیدی از مبارزات سیاسی، مذهبی خود را با آشنایی با آیت الله طالقانی در مسجد هدایت آغاز کرد. او علاوه بر این با شخصیت‌هایی چون مهندس مهدی بازرگان (استاد درس ماشین‌های حرارتی در دانشکده‌ی فنی) آشنا شده و مبارزات خود را در قالب فعالیت در انجمن اسلامی دانشگاه تهران و نیز جبهه‌ی ملی تداوم بخشید.

وی نقش مهمی در تشکیل و توسعه‌ی انجمن‌های اسلامی دانشگاه‌ها (از جمله دانشگاه شیراز) و هیت‌های حسینی در تهران و شیراز داشت که از جمله می‌توان به همکاری مستمر وی با هیأت حسین مظلوم تهران (دیوانگان حسینی) از سال 1339 و هیأت اتحاد حسینی شیراز از سال 1344 اشاره کرد.

شیخ بلیان

حجت الاسلام شیخ عبدالله انصاری راد فرزند لطف‌الله در سال 1314 شمسی در روستای بلیان از توابع کازرون متولد شد. وی تحصیلات حوزوی خود را از 16 سالگی نزد حجت الاسلام و المسلمین شیخ عباس توانا از دیگر روحانیان بلیانی آغاز کرد.

 

پس از آن تحصیلات خود را نزد آیت‌الله عبدالکریم مختاریان کازرونی در حوزه‌ی علمیه‌ی کازرون ادامه داد. وی همچنین به مدت دو سال به قم مهاجرت کرده و کتاب مکاسب را از محضر آیت‌‌الله محمد فاضل لنکرانی و کتاب رسائل را از محضر آیت‌الله شیخ مصطفی اعتمادی بهره برد. وی پس از مراجعت از قم در بلیان ساکن شده و به اقامه‌ی جماعت و تبلیغ دین روی آورد.

 

خروش آرام

مرحوم محسن پزشکیان فرزند آقابزرگ، در تاریخ 6 بهمن 1326 در کازرون متولد شد. وی شاعر، هنرمند[2] و پژوهش‌گر عرصه‌ی مردم شناسی بود. او تحصیلات ابتدایی را در سال 1333 در دبستان ابن‌سینای کازرون آغاز کرده و در تهران به صورت متفرقه ادامه داد.

 محسن تحصیلات دبیرستانی خود را در شهرهای کازرون و بوشهر ابتدا در رشته‌ی ریاضی و سپس در رشته‌ی ادبیات پی‌گرفت.[3] در سال 1349 به عنوان دانشجوی رشته‌ی ادبیات فارسی وارد دانشگاه تهران شد و مدرک لیسانس خود را در سال 1354 اخذ کرد.

زندگینامه‌ی دکتر محمدحسن طاهری

7 اردیبهشت ماه مصادف با سال‌روز درگذشت دکتر محمدحسن طاهری از باسابقه‌ترین مبارزان کازرونی است. به همین مناسبت، شایسته دیدم خلاصه‌ای از زندگینامه‌ی پرافتخار این شخصیت مجاهد را جهت اطلاع علاقمندان تاریخ و فرهنگ کازرون بنویسم.

بنده در تیر ماه 1388 به واسطه‌ی تحقیق درباره‌ی تاریخ انقلاب اسلامی در کازرون توفیق دیدار ایشان و انجام مصاحبه‌ای را در مطبشان در شیراز داشتم. اکنون اما افسوس می‌خورم که چرا اسنادی که در حال حاضر درباره‌ی مبارزات وی در اختیار دارم را در آن زمان نداشتم. که اگر چنین بود آن مصاحبه هم مفصل‌تر می‌شد و هم از غنای بیشتری (خصوصا در توضیح اسناد مذکور) برخوردار می‌گشت.

انشاءالله در آینده؛ مصاحبه‌ی مذکور همراه با چند مصاحبه‌ی دیگر، زندگی‌نامه‌ی تفصیلی و اسناد مبارزاتی ایشان به صورت کتابی مستقل منتشر خواهد شد.