یکی از مسائلی که همواره در انتخابات ریاست جمهوری مطرح بوده و از آن به عنوان عاملی جهت هدایت آرای مردم و نخبگان به سبد کاندیدای خاصی استفاده میشود نظر و رأی مثبت مقام معظم رهبری نسبت به یک کاندیدای خاص است.
این در حالی است که رهبری معظم انقلاب تاکنون حداقل دو بار به صورت علنی بر مخفی بودن رأی خویش تأکید کرده‌اند. ایشان در سخنرانی خود در مشهد مقدس و در ابتدای سال جدید فرمودند: «درباره موضع رهبری در مورد انتخابات، گمانهزنی و شایعه و اینها همشیه بوده و خواهد بود... بنده یک رأی دارم، آن را در صندوق میاندازم. به یک نفری رأی خواهم داد، به هیچ کس دیگر هم نخواهم گفت...» همچنین در سخنان اخیر خود در مرقد حضرت امام خمینی فرمودند: «بنده در این انتخابات یک رأی بیشتر ندارم، آن رأی را هم به نظرم می‌رسد که کسی به طور مشخص نمی‌داند.»
تاکید ایشان بر این مسأله از یک پشتوانه‌ای نظری و یک منطق مدیریتی برخوردار است. که به آنها اشاره خواهیم کرد:
پشتوانه نظری
در نگاه فقهی ایشان رأی و نظر مردم یکی از پایه‌های مشروعیت حکومت اسلامی است و بر این اساس است که در سخنان خود در مشهد می‌فرمایند: «به هیچ کس دیگر هم نخواهم گفت که به کی رأی بدهید، به کی رأی ندهید؛ این تشخیص خود مردم است.» و یا در سخنانشان در مرقد مطهر امام تاکید کردند که: «من به کسی نمیگویم، نگفتهام و نخواهم گفت به چه کسی رأی بدهید، به چه کسی رأی ندهید؛ رأی من مربوط به خود من است. این مال ملت است.» این تأکیدات چنانچه گفته شد بر اساس جایگاه فقهی رأی مردم در حکومت اسلامی از منظر ایشان است.
منطق مدیریتی
نکته دیگری که به عنوان پشتوانه تأکید بر مخفی بودن رأی و نظر رهبری مطرح است، جایگاه و منطق مدیریتی و رهبری جامعه است. به عبارتی در صورت اعلام نظر رهبری در حمایت از یک کاندیدای خاص، میدان انتخابات پیش از آنکه جایگاهی برای رقابت نامزدهای مختلف باشد به میدانی برای تأیید یا رد مواضع رهبری تبدیل خواهد شد و این مسأله‌ایست که هیچ نظام مدیریتی و حکومتی بدان تن نخواهد داد. مسأله زمانی حساس‌تر خواهد شد که کاندیدایی که نظر رهبری موافق با وی تبلیغ میشود موفق به کسب آرای لازم نشود در این فرض تعامل رهبری با رییس جمهور منتخب لااقل در افکار عمومی دستخوش چالش‌های متعددی خواهد شد و دشمنان نظام را به طمع خواهد انداخت.
چند تذکر
1. حضرت امام خمینی (ره) و مقام معظم رهبری (دامت برکاته) همواره حمایت‌های خویش را از دولت‌های مختلف دریغ نداشته‌اند. این حمایت‌ها به تناسب شرایط زمانی و مکانی، عملکرد دولت‌های مختلف و مهم‌تر از همه نوع رفتار مخالفان دولت‌ها با خدمات آنان در یک سطح نبوده است لکن معمولاً پس از اتمام چهار سال اول ریاست جمهوری و آغاز انتخابات دوره بعد از جانب هواداران رؤسای جمهور کوشیده شده است تا با برجسته کردن این حمایت‌ها به مردم چنین القا شود که نظر رهبری بر تداوم ریاست جمهوری آنهاست. مقام معظم رهبری اما با توجه هوشمندانه به این مسأله همواره از اصل مخفی نگه داشتن رأی و نظر خویش دفاع کرده‌اند.
به عنوان نمونه ایشان در سخنان خود در مشهد مقدس می‌فرمایند: «بنده گاهی از دولت حمایت می‌کنم، دفاع می‌کنم؛ بعضی سعی میکنند برای این کار معنای نادرستی جعل و ابداع کنند. نه، من از دولت‌ها همیشه دفاع می‌کنم؛ منتها اگر دولتی بیشتر مورد تهاجم قرار گرفت و احساس کردم حملات غیر منصفانهای میشود، بیشتر دفاع می‌کنم. من طرفدار اِعمال انصافم؛ من می‌گویم باید منصف باشیم. رفتارها را نگاه کنیم؛ این ربطی به انتخابات ندارد، بحث انصاف و بیانصافی است. حمایت کردن از خدمتگزاران در کشور، وظیفهای است که هم من دارم، هم همه دارند؛ این مربوط به اعلام موضع انتخاباتی نیست.»
2. با توجه به نکات بیان شده در پشتوانه نظری و مدیریتی این موضوع و پیامدهای بی‌توجهی به این پشتوانه‌ها؛ به نظر می‌رسد هیچ یک از کاندیداها و یا حامیان آنها با هیچ منطق و استدلالی (ولو خیرخواهانه) نمی‌بایست تأکیدات صریح و مکرر ایشان بر عدم اطلاع دیگران از رأی رهبری را نادیده گرفته و با این استدلال به دفاع از نامزدی خاص و نفی سایر نامزدها بپردازند.
3. طبیعی است که اعلام رهبری بر مخفی نگه داشتن رأی خویش لااقل به این معنا خواهد بود که بیش از یک گزینه برای رأی احتمالی ایشان وجود دارد.
4. آنچه گفته شد البته منافاتی با ارائه ملاک‌ها و معیارهایی برای تشخیص کاندیدای اصلح از جانب رهبری ندارد، لکن در همین مورد نیز حامیان نامزدها می‌بایست پس از اطمینان از تطبیق ملاک‌های مورد نظر رهبری با ویژگی‌های کاندیدای مورد نظر خود از انتساب سلیقه خویش به «رأی رهبری» و تخطئه و نفی سلیقه حامیان سایر کاندیداها، خودداری کرده و پیروی عملی خویش از ولایت فقیه را به نمایش بگذارند.
بر همین مبنا بود که مقام معظم رهبری به حامیان کاندیداها سفارش کردند: «عزیزان من! نامزدهای مختلف هر کدام طرفدارانی دارند، علاقهمندانی دارند. علاقهمندان این نامزد نمیتوانند اعتراض کنند به علاقهمندان آن نامزد که شما چرا به او علاقهمندی، به نامزد مورد علاقه من علاقهای نداری. که، این جزو افتخارات کشور ماست. افراد گوناگون میآیند؛ با منشهای مختلف، با سلائق مختلف، با شیوههای گوناگون کار، در مقابل مردم قرار میگیرند. یک عده این را میپسندند، یک عده آن را میپسندند، یک عده آن را میپسندند.
این افتخار است؛ این خوب است. هر کدام از نامزدهای محترم هم طرفدارانی دارند. بعضیها از این طرفداران متعصب هم هستند، خیلی علاقهمند سرسختند به آن نامزد خودشان. خیلی خوب، باشند، حرفی نیست؛ اما مواظب باشید، مراقب باشید که این علاقهمندیها به اصطکاک نینجامد؛ به اغتشاش نینجامد. شما دارید برای عقیده خودتان، برای ایمان خودتان تلاش میکنید؛ نگذارید دشمنِ این ایمان، دشمنِ این آرمان از شما سوء استفاده کند.»
این در حالی است که رهبری معظم انقلاب تاکنون حداقل دو بار به صورت علنی بر مخفی بودن رأی خویش تأکید کرده‌اند. ایشان در سخنرانی خود در مشهد مقدس و در ابتدای سال جدید فرمودند: «درباره موضع رهبری در مورد انتخابات، گمانهزنی و شایعه و اینها همشیه بوده و خواهد بود... بنده یک رأی دارم، آن را در صندوق میاندازم. به یک نفری رأی خواهم داد، به هیچ کس دیگر هم نخواهم گفت...» همچنین در سخنان اخیر خود در مرقد حضرت امام خمینی فرمودند: «بنده در این انتخابات یک رأی بیشتر ندارم، آن رأی را هم به نظرم می‌رسد که کسی به طور مشخص نمی‌داند.»
تاکید ایشان بر این مسأله از یک پشتوانه‌ای نظری و یک منطق مدیریتی برخوردار است. که به آنها اشاره خواهیم کرد:
پشتوانه نظری
در نگاه فقهی ایشان رأی و نظر مردم یکی از پایه‌های مشروعیت حکومت اسلامی است و بر این اساس است که در سخنان خود در مشهد می‌فرمایند: «به هیچ کس دیگر هم نخواهم گفت که به کی رأی بدهید، به کی رأی ندهید؛ این تشخیص خود مردم است.» و یا در سخنانشان در مرقد مطهر امام تاکید کردند که: «من به کسی نمیگویم، نگفتهام و نخواهم گفت به چه کسی رأی بدهید، به چه کسی رأی ندهید؛ رأی من مربوط به خود من است. این مال ملت است.» این تأکیدات چنانچه گفته شد بر اساس جایگاه فقهی رأی مردم در حکومت اسلامی از منظر ایشان است.
منطق مدیریتی
نکته دیگری که به عنوان پشتوانه تأکید بر مخفی بودن رأی و نظر رهبری مطرح است، جایگاه و منطق مدیریتی و رهبری جامعه است. به عبارتی در صورت اعلام نظر رهبری در حمایت از یک کاندیدای خاص، میدان انتخابات پیش از آنکه جایگاهی برای رقابت نامزدهای مختلف باشد به میدانی برای تأیید یا رد مواضع رهبری تبدیل خواهد شد و این مسأله‌ایست که هیچ نظام مدیریتی و حکومتی بدان تن نخواهد داد. مسأله زمانی حساس‌تر خواهد شد که کاندیدایی که نظر رهبری موافق با وی تبلیغ میشود موفق به کسب آرای لازم نشود در این فرض تعامل رهبری با رییس جمهور منتخب لااقل در افکار عمومی دستخوش چالش‌های متعددی خواهد شد و دشمنان نظام را به طمع خواهد انداخت.
چند تذکر
1. حضرت امام خمینی (ره) و مقام معظم رهبری (دامت برکاته) همواره حمایت‌های خویش را از دولت‌های مختلف دریغ نداشته‌اند. این حمایت‌ها به تناسب شرایط زمانی و مکانی، عملکرد دولت‌های مختلف و مهم‌تر از همه نوع رفتار مخالفان دولت‌ها با خدمات آنان در یک سطح نبوده است لکن معمولاً پس از اتمام چهار سال اول ریاست جمهوری و آغاز انتخابات دوره بعد از جانب هواداران رؤسای جمهور کوشیده شده است تا با برجسته کردن این حمایت‌ها به مردم چنین القا شود که نظر رهبری بر تداوم ریاست جمهوری آنهاست. مقام معظم رهبری اما با توجه هوشمندانه به این مسأله همواره از اصل مخفی نگه داشتن رأی و نظر خویش دفاع کرده‌اند.
به عنوان نمونه ایشان در سخنان خود در مشهد مقدس می‌فرمایند: «بنده گاهی از دولت حمایت می‌کنم، دفاع می‌کنم؛ بعضی سعی میکنند برای این کار معنای نادرستی جعل و ابداع کنند. نه، من از دولت‌ها همیشه دفاع می‌کنم؛ منتها اگر دولتی بیشتر مورد تهاجم قرار گرفت و احساس کردم حملات غیر منصفانهای میشود، بیشتر دفاع می‌کنم. من طرفدار اِعمال انصافم؛ من می‌گویم باید منصف باشیم. رفتارها را نگاه کنیم؛ این ربطی به انتخابات ندارد، بحث انصاف و بیانصافی است. حمایت کردن از خدمتگزاران در کشور، وظیفهای است که هم من دارم، هم همه دارند؛ این مربوط به اعلام موضع انتخاباتی نیست.»
2. با توجه به نکات بیان شده در پشتوانه نظری و مدیریتی این موضوع و پیامدهای بی‌توجهی به این پشتوانه‌ها؛ به نظر می‌رسد هیچ یک از کاندیداها و یا حامیان آنها با هیچ منطق و استدلالی (ولو خیرخواهانه) نمی‌بایست تأکیدات صریح و مکرر ایشان بر عدم اطلاع دیگران از رأی رهبری را نادیده گرفته و با این استدلال به دفاع از نامزدی خاص و نفی سایر نامزدها بپردازند.
3. طبیعی است که اعلام رهبری بر مخفی نگه داشتن رأی خویش لااقل به این معنا خواهد بود که بیش از یک گزینه برای رأی احتمالی ایشان وجود دارد.
4. آنچه گفته شد البته منافاتی با ارائه ملاک‌ها و معیارهایی برای تشخیص کاندیدای اصلح از جانب رهبری ندارد، لکن در همین مورد نیز حامیان نامزدها می‌بایست پس از اطمینان از تطبیق ملاک‌های مورد نظر رهبری با ویژگی‌های کاندیدای مورد نظر خود از انتساب سلیقه خویش به «رأی رهبری» و تخطئه و نفی سلیقه حامیان سایر کاندیداها، خودداری کرده و پیروی عملی خویش از ولایت فقیه را به نمایش بگذارند.
بر همین مبنا بود که مقام معظم رهبری به حامیان کاندیداها سفارش کردند: «عزیزان من! نامزدهای مختلف هر کدام طرفدارانی دارند، علاقهمندانی دارند. علاقهمندان این نامزد نمیتوانند اعتراض کنند به علاقهمندان آن نامزد که شما چرا به او علاقهمندی، به نامزد مورد علاقه من علاقهای نداری. که، این جزو افتخارات کشور ماست. افراد گوناگون میآیند؛ با منشهای مختلف، با سلائق مختلف، با شیوههای گوناگون کار، در مقابل مردم قرار میگیرند. یک عده این را میپسندند، یک عده آن را میپسندند، یک عده آن را میپسندند.
این افتخار است؛ این خوب است. هر کدام از نامزدهای محترم هم طرفدارانی دارند. بعضیها از این طرفداران متعصب هم هستند، خیلی علاقهمند سرسختند به آن نامزد خودشان. خیلی خوب، باشند، حرفی نیست؛ اما مواظب باشید، مراقب باشید که این علاقهمندیها به اصطکاک نینجامد؛ به اغتشاش نینجامد. شما دارید برای عقیده خودتان، برای ایمان خودتان تلاش میکنید؛ نگذارید دشمنِ این ایمان، دشمنِ این آرمان از شما سوء استفاده کند.»
مقام معظم رهبری: من البته در موارد متعددى با آقاى هاشمى اختلافنظر داریم، که طبیعى هم هست.
توجه کنید: (...که طبیعی هم هست.)
مثل اختلاف نظری که مقام معظم رهبری با امام خمینی در مسئله میرحسین موسوی داشتند و طبیعی هم بود.
این شباهت، یک شباهت تاریخی است:
اختلاف آیت الله خامنه ای با امام خمینی درباره میرحسین موسوی و اختلاف آیت الله هاشمی رفسنجانی با آیت الله خامنه ای درباره احمدی نژاد!
این کاملا طبیعی است.
متاسفانه این امور طبیعی برای انسانهای کم ظرفیت مساله مهمی تلقی می شود!